KONU ANLATIMI

Maddenin Tanecikli Yapısı ve Isı

Katı – Sıvı – Gaz

Maddeyi oluşturan tanecikler hareketlidir. Katı maddenin tanecikleri yavaş, sıvı maddenin orta, gaz maddenin ise hızlı hareket eder.
Isı alan maddenin taneciklerinin hareketi artarken, ısı veren taneciklerin hareketi de azalır.

Isı

Sıcak olan maddeden soğuk olan maddeye aktarılan enerjidir. Isı akış yönü sıcaktan soğuğa doğrudur.

Isının Akış Yönü

Hızlı ve yavaş tanecikler birbirine çarparlar, çarpışma sonucu hızlı olan tanecik yavaşlar yavaş olan tanecik hızlanır. Taneciklerin hızları eşitleninceye kadar ısı akışı devam eder.
Sıcak maddenin verdiği ısı ile soğuk maddenin verdiği ısı birbirine eşittir.
-Kalorifer peteği üzerinde bulunan perdenin hareket etmesi.
-Suya atılan pamuk parçalarının ısındıkça hareketinin artması.
-Isıtıcı üzerindeki havanın dalgalanması ısı alan maddenin taneciklerinin arttığını gösterir.

Isı Nasıl İletilir?

Isı üç farklı yolla yayılır. İletim, ışıma ve konveksiyon yoluyla yayılır.

İletim

Sadece katılarda gerçekleşir. Isınan tanecikler titreşim hareketi ile yanındaki taneciklere ısıyı aktarır.

İletim yolu ile ısının yayılması

Isı iletkeni: Isıyı iyi ileten maddelere ısı iletkeni denir. Metaller  iyi bir ısı iletkenidir.
Isı yalıtkanı: Isıyı iletmeyen maddelere ısı yalıtkanı denir. Isı yalıtkanı olan maddenin tanecikleri arasındaki boşluk fazladır.
Not: Genel olarak elektriği iyi ileten maddeler ısıyı da iyi iletir. Elektriği yalıtan maddeler de ısı yalıtkanıdır.

Isı iletkeni ve ısı yalıtkanlarına örnekler

Binalarda ısı yalıtımı için plastik köpük, ahşap, taş yünü, katran, cam yünü ve silikon yünü kullanılır.

Binada ısı kaybını azaltmak için kullanılır

Işıma

Isının ışık yoluyla iletilmesidir. Boşluk, saydam ortam ışığı geçmesiyle gerçekleşir. Güneşin dünyamızı ısıtması ışıma yoluyla olur. Elektrik sobası, mikro dalga fırın, ateşin etrafı ısıtması ışımaya örnek verilebilir.
Işığın soğurulması ve yansıması: Koyu renkli yüzeyler ışığı daha çok soğurur. Açık renkli yüzeyler ışığı daha çok yansıtır. Koyu renkli yüzeyler, açık renkli yüzeylere göre daha çok ısınır.
Sera etkisi: Atmosfer, güneş ışınlarının bir kısmının yeryüzüne ulaşmasına izin verirken yeryüzüne ulaşan ışınların bir kısmının da dışarı çıkmasını engeller. bu olaya sera etkisi denir. Sera etkisi dünyanın gündüz aşırı ısınmasını, gece de aşırı soğumasını engeller. Fosil yakıtların sera etkisinin artırmaktadır. Bu nedenle küresel ısınma meydana gelmektedir.

Konveksiyon

Isının, gaz ve sıvı maddeleri oluşturan taneciklerin yer değiştirmesi ile yayılma şeklidir. Isının konveksiyon yoluyla yayılması katılarda görülmez. Çünkü katıyı oluşturan tanecikler yer değiştiremez.

Konveksiyon yolu ile ısının iletimi